ثبت جهانی هورامان
هورامان یا اورامان نام منطقه‌ای کوهستانی در غرب ایران و شرق عراق است. ساکنان آن به گویش هورامی یکی از شاخه های زبان گورانی سخن می‌گویند و دارای مناظری بسیار زیبا و بکر می باشد. در جریان چهل و چهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در شهر فوجوی کشور چین که در تاریخ ۵ مرداد ۱۴۰۰ برگزار شد این منطقه با عنوان “منظر فرهنگی اورامانات”به ثبت جهانی رسید.
جغرافیای طبیعی و سیاسی
این منطقه بیشتر کوهستانی و دارای دره‌های پرپیچ و خم و عمیق و رودبارهای بی شمار است. از مجموع آب این چشمه‌ها و رودبارها دو رودخانه سیروان و لیله پایه‌ریزی می‌شوند که در نقطه‌ای به نام دروله در نزدیکی مرز ایران و عراق به هم می‌پیوندند.
یک روستای تیپیک در اورامان با معماری پله‌ای:
هر چند که بخش بزرگی از منطقه اورامان ( هورامان ) از کوه‌های بلند و پربرف ساخته می‌شود. اما در ارتفاعات پائین‌تر و در دامنه همین کوه‌ها جنگلهای متراکم کم و بیش وسیعی وجود دارند. پوشش جنگلی این ناحیه همچون پوشش عمومی رشته‌کوه زاگرس بیشتر از درختان بلوط است. درختان دیگری مانند گلابی‌وحشی و زالزالک نیز به تعداد چشمگیری یافت می‌شود. این جنگلها از دیرباز تأمین‌کننده سوخت زمستانی اهالی منطقه بوده‌اند.
اورامان یا هورامان تخت شهری در بخش اورامان شهرستان سروآباد در استان کردستان ایران است. این شهر در منطقه هورامان واقع شده‌است. اورامان، از غرب با عراق، از شمال با کردستان و از جنوب با جوانرود محدود می‌شود و جاده‌ای به طول ۷۵ کیلومتر آن را به شهر مریوان متصل می‌نماید. این شهر در دره‌ای شرقی- غربی و در شیب تندی روبه روی کوه «تخت» واقع شده‌است. خانه‌های شهر به طور کلی از سنگ و اغلب به صورت خشکه چین و به صورت پلکانی ساخته شده‌است که به همین دلیل آن را «هزار ماسوله» نیز می‌نامند. بنا به اعتقاد مردم منطقه اورامان زمانی شهری بزرگ بود و مرکزیتی خاص داشت و به همین خاطر از آن به عنوان تخت یا مرکز (حکومت) ناحیه اورامان یاد می‌کردند. مراسم پیر شالیار در این شهر بسیار معروف است.
بر اساس بررسی‌های صورت گرفته هورامان بیش از ۷۰۰ روستا را در این ۲ استان غربی ایران شامل می‌شود، اما در حال حاضر حدود ۶۰ روستای آن به صورت بکر و دست نخورده باقی مانده است.
ثبت جهانی هورامان:
به گزارش ایرنا، شواهد تاریخی و قدمت بالا، سبک خاص معماری، نوع سبک زندگی روستانشینان و جاذبه‌های متنوع دیگر منطقه هورامان، باعث شده تا از سال ۱۳۹۵ بحث جهانی شدن منظر فرهنگی این منطقه مطرح و اسناد و مدارک لازم نیز برای سازمان یونسکو تهیه و ارسال شود و امروز در چهل و چهارمین جلسه کمیته میراث جهانی یونسکو که این روزها در شهر فوجوی چین در حال برگزاری است پرونده هورامان بررسی و با ثبت جهانی منظر فرهنگی آن موافقت شد.
هورامان با دارا بودن معماری پلکانی، آب و هوای مطبوع، آداب و رسوم سنتی، پوشش خاص،و … خود منحصربفرد است. این منطقه استان‌های کردستان، کرمانشاه و بخشی از اقلیم کردستان عراق را در برمی‌گیرد . در کردستان، بخش‌هایی از شهرستان سنندج و کامیاران و بخش عمده‌ای از سروآباد و مریوان و در کرمانشاه، شهرستان جوانرود و پاوه به صورت کامل و بخش‌هایی از روانسر و ثلاث باباجانی را شامل می‌شود.
ثبت‌جهانی منطقه‌هورامان نقطه‌عطفی در تاریخ کردستان است
مدیرکل میراث‌فرهنگی کردستان ثبت‌جهانی منظر فرهنگی تاریخی هورامان را نقطه‌عطفی در تاریخ کردستان و منطقه برشمرد.
وی افزود: «تهیه اطلس‌معماری. اطلس‌باستانشاسی، ثبت ۲۱ روستا در فهرست آثار ملی و…از اقدامات بسیار قابل توجه‌ای بود که توسط مدیر و گروه پایگاه منظر فرهنگی هورامان انجام شد، تا اینکه امروز هورامان جهانی شد.»
او پشتیبانی دکتر مونسان را از ثبت‌جهانی منظر فرهنگی منطقه‌هورامان کم نظیر خواند. وی اظهار داشت: «امیدواریم با تلاش و کوشش بیشتر و همکاری بتوانیم از این دستاورد بزرگ حفاظت نماییم.».
گویلیان افزود: «معماری‌سنتی، طبیعت‌بکر، فرهنگ‌غنی و… منطقه هورامان را باید بیش از پیش معرفی نماییم و در راستای حفظ آنها نیز برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شود.».
مراسم جشن ثبت جهانی هورامان:
او همکاری با مسئولین و مردم استان کرمانشاه در راستای حفاظت از این دستاورد را حائزاهمیت دانست و گفت: «برای این منظور برنامه‌ها و اقدامات اجرایی برنامه‌ریزی و با همکاری دو استان اجرا خواهد شد.».
شایان ذکر است جشن ثبت‌جهانی هورامان با حضور مسئولین ارشد استان همراه با برپایی مراسم آتش‌بازی، موسیقی‌سنتی منطقه‌هورامان، و… با شور و حال وصف ناپذیری در محل کاخ‌موزه خسروآباد برگزار شد.
